Erfgoed

De gemeente Eijsden-Margraten vindt het belangrijk om haar erfgoed levend te houden. Een belangrijk stukje erfgoed in de gemeente is het oude Caltex tankstation in Withuis. De oprichter Guus van der Cruijs heeft dit bijzondere gebouw met de paddenstoelenzuil en luifel in de jaren vijftig laten bouwen. Het is typisch voor de Wederopbouwarchitectuur.

Jarenlang was het door de goede locatie aan de Belgische grens een van de best lopende tankstations van Nederland. Toen in de jaren tachtig de A2 verlengd werd, nam het verkeer door Withuis af. Het tankstation sloot in 1983 en raakte in verval.

In 2022 is het Caltex-station door BOEi overgenomen van de kleinkinderen van oprichter Guus van der Cruijs. BOEi is een organisatie die cultureel erfgoed restaureert en een nieuwe functie geeft. Na de toekomstige restauratie wordt het een plek voor inwoners en bezoekers. Hierdoor blijft dit bijzondere erfgoed bewaard en krijgt het een tweede leven.

Met behulp van de LEEM-app kunt u het Caltex tankstation in Withuis weer in zijn oude glorie zien via een Augmented Reality-ervaring. Augmented Reality laat u een driedimensionaal beeld van het tankstation zien, alsof het tankstation écht voor u staat. U kunt er zelfs omheen lopen. Daardoor kunt u zich goed voorstellen hoe het er vroeger uitzag. U beleeft de AR-ervaring op de locatie van het oude tankstation in Withuis. 

Dag van de Cramignon

‘De Cramignon’ wordt gedanst in acht dorpen in de grensregio tussen Zuid-Limburg en België. Het is een traditionele reidans.  Jongens en meisjes houden elkaar bij de hand vast en dansen al huppelend en zigzaggend op de vrolijke Cramignonmuziek door de straten. Vroeger mochten alleen vrijgezelle jongens en meisjes meedoen aan de Cramignon, In de loop der jaren is dit veranderd. Iedereen mag nu meedoen! 

 Als een sierlijke, kronkelende mensenketting beweegt de Cramignon ieder jaar door de dorpen. De Cramignon wordt begeleid door de ‘jonkheid’ en de 'reimeid'. De dans is van onschatbare culturele waarde en staat vermeld in de Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland. En ook op de lijst in Wallonië-Brussel in België. In 2023 vierden we met trots de Nederlandse bijschrijving tijdens de jaarlijkse dag van de Cramignon!

Dag van de Cramignon 2025

Op zaterdag 24 mei 2025 organiseerde gemeente Eijsden-Margraten samen met Schutterij Sint Sebastianus in Oost-Maarland de 5e editie van de ‘Dag van de Cramignon’.

Dag van de Cramignon 2026

Informatie over de editie in 2026 volgt zodra mogelijk. 

Wist u dat ambachten, festiviteiten en rituelen net zo'n belangrijk onderdeel zijn van onze culturele identiteit als monumentale gebouwen? Maar vaak blijven deze prachtige tradities voor toeristen en bezoekers onzichtbaar. Veel immaterieel erfgoed manifesteert zich namelijk maar één keer per jaar, en soms blijft het zelfs achter gesloten deuren verborgen, zoals bij ambachten en rituelen.  

Daarom brengt het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland met het project ‘Erfgoed Spotten' hier verandering in! Sinds 2019 werkt het centrum samen met erfgoedgemeenschappen om door heel Nederland bordjes met QR-codes te plaatsen. Wie de QR-code scant, wordt direct meegenomen in een online beleef-omgeving vol met lokaal immaterieel erfgoed. 

Goed nieuws! In 2024 is het eerste 'Erfgoed spotten' bordje geplaatst in onze gemeente. Via dat bordje ontdekt u meer over ons immaterieel erfgoed de Cramignon. U vindt het bordje op het Z-paneel op de Vroenhof in Eijsden en aan het gemeenschapshuis in Mheer. 

Kal Plat Doeboek

De gemeente Eijsden-Margraten heeft iets superleuks gemaakt: het Kal Plat Doeboek! In dit boek vind je allemaal leuke dingen om te doen, zoals spelletjes, puzzels, tekeningen en raadsels. Ook staan er tips in voor leuke uitjes in de buurt. Sommige stukjes in het boek zijn in het Nederlands geschreven, en andere stukjes in het dialect dat mensen in onze gemeente spreken. Dat maakt het extra bijzonder! Alles in het doeboek heeft te maken met onze gemeente. Denk aan de Bronk, carnaval, processies, oude vakwerkhuizen en nog veel meer. We hopen dat jij veel plezier hebt met het Kal Plat Doeboek!

Dialect schrijven

In het doeboek staan op elke pagina, naast het Nederlands, ook stukjes tekst in het dialect. Elk dorp in de gemeente Eijsden-Margraten heeft een eigen dialect, al deze dialectvarianten hebben we laten terug komen in het doeboek.

Oplossingen

In het vakantieboek staan verschillende raadsels, puzzels en codes. De oplossingen hiervan kunnen hier worden opgezocht:

Bladzijde 6:

Het fruitdiefje heeft een appel gestolen en lekker opgegeten.

Bladzijde 7:

 Klik hier om de ingevulde kaartjes te bekijken. 

Bladzijde 8 en 9:

Als je niet precies weet welke beestjes worden bedoeld als je de dialecttekst ziet, kun je hier de vertaling lezen.

Op safari in de Moostem        > Op safari in de tuin
Piepel                                      > vlinder
Kiesmeiske                              > koolmees
Kwakker                                   > kikker
Hoomzeik                                > mier
Pissebid                                   > pissebed
Loes                                         > luis
Kriekel                                      > krekel
Vleermoes                                > vleermuis
Oerwörm                                  > oorworm
Vleeg                                        > vlieg
Mök                                          > mug
Piering                                      > regenworm

Bladzijde 10 en 11:

Puzzelstukje 5 is kwijt
De nummer van de andere puzzelstukjes: 4 – 10 – 3 – 2 – 1 – 6 – 8 – 7 – 9

Bladzijde 12:

Heb je de verschillen gevonden? Kijk hier maar of het klopt (link naar foto)

Bladzijde 13 / 14 / 33 / 42:

In dit schema kun je zien waar je de codeplek kunt vinden op de middenpagina van het doeboek. Welke code je kunt vinden op die plek, en welk geheimschrift is gebruikt.

Bladzijde 17:

Print deze pagina twee keer uit op stevig papier. Knip de plaatjes uit en je hebt het Savelsbos memoriespel.

Bladzijde 21:

Klik hier voor het speelbord.

Bladzijde 22 en 23:  

Klik hier voor het spelbord als je wil weten waar je de verschillende dorpen van Eijsden-Margraten kunt vinden.

Bladzijde 29:

Als je alle woorden hebt weggestreept blijft over: de groete broonk
Groet fet ien Groeselt = De groete broonk

Bladzijde 37:

Deze instrumenten moet je met elkaar verbinden:
Fluit                 >          Fläöt
Grote trom      >          Dieke trom
Hoorn              >          Caor
Kleine trom      >          Klèng trom
Slagwerk          >          Sjlaagwerrik
Trombone        >          Trombon
Trompet           >          Trompèt

Ontdek de unieke streektaal-campagne van Eijsden-Margraten! 

Taal verbindt, verwondert en laat tradities voortleven. Daarom willen we met de 'Kal plat streektaal-campagne' het gebruik én behoud van de Limburgse streektaal stimuleren! Streektaal is namelijk kostbaar immaterieel erfgoed, dat we graag willen doorgeven aan de jongere generaties en nieuwkomers.  En het begint bij de allerkleinsten! Met trots presenteren wij de unieke 'Kal plat' rompertjes - een must-have voor alle pasgeboren inwoners van onze gemeente Eijsden-Margraten!  

Hoe kan ik een ‘Kal plat mit mich’ rompertje aanvragen?  

Heeft u gezinsuitbreiding gekregen? Dan hebben wij een speciaal cadeautje voor u! Uw kleintje komt in aanmerking voor een GRATIS 'Kal plat mit mich' rompertje (maat 62/68).  

U kunt binnen 3 maanden na de geboorte een Kal plat mit mich rompertje aanvragen. Stuur een mail met uw gegevens naar kunstencultuur@eijsden-margraten.nl. We laten u weten wanneer u het rompertje kunt ophalen in het gemeentehuis in Margraten. Neem het geboortebewijs mee Als u het rompertje komt halen.   

Let op, dit unieke rompertje is exclusief beschikbaar voor nieuwgeboren inwoners van Eijsden-Margraten, zolang de voorraad strekt.