Monumenten
Gelden er aparte regels voor mijn pand? Heb ik een vergunning nodig voor mijn plan? Mogen er zonnepanelen op een monument? Welke financieringsmogelijkheden zijn er? Hier vindt u nuttige informatie en links.
Wanneer u iets wilt wijzigen aan een beschermd (archeologisch) monument moet u in veel gevallen een omgevingsvergunning aanvragen voor een ‘bouwactiviteit’ en voor een ‘rijksmonumentenactiviteit’. Bij normaal onderhoud is in de regel geen vergunning nodig. Bijvoorbeeld wanneer u kozijnen wilt schilderen in de bestaande kleur of enkele dakpannen wilt vervangen door dezelfde dakpan. In de publicatie Monumenten en beschermde gezichten: vergunningvrije werkzaamheden van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed wordt uitgelegd waar de grens tussen ‘normaal onderhoud’ en vergunning plichtige werkzaamheden ligt. Voor panden binnen een beschermd dorpsgezicht gelden afzonderlijke regels.
Wilt u weten of uw pand of object een rijksmonument is? Zoek op adres in het Monumentenregister.
Wilt u weten of uw pand binnen een van rijkswege beschermd dorpsgezicht ligt? Kijk op de kaart van de Rijksbeschermde stads- en dorpsgezichten van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
Wilt u weten welke regels er gelden voor uw pand binnen het omgevingsplan? Zoek met uw postcode en huisnummer op de website van het Omgevingsloket.
Bent u eigenaar van een niet-rendabel rijksmonument of beeldbepalend pand? Dan komt u mogelijk in aanmerking voor gemeentelijke subsidie. De gemeente stelt jaarlijks budget beschikbaar voor de instandhouding van deze bijzondere panden.
Voor werkzaamheden aan klein erfgoed zoals putten, kapellen en muren zijn er bij de gemeente ook subsidiemogelijkheden. Bent u bijvoorbeeld van plan zo’n object in uw dorp op te knappen, informeer dan bij de gemeente naar de mogelijkheden. In de meeste gevallen worden de materiaalkosten vergoed. De gemeente ondersteunt ook archeologische initiatieven. Zo kon in 2022 in Bemelen door de lokale heemkundevereniging worden gezocht naar de restanten van kasteel Beusdael.
Vraag bij de gemeente naar de mogelijkheden of kijk in de Subsidieverordening Cultureel Erfgoed Eijsden-Margraten.
Als particuliere eigenaar van een rijksmonument met woonfunctie kon u tot 2018 de kosten voor de instandhouding aftrekken van de belasting. Vanaf 2019 is deze fiscale aftrek vervangen door een subsidieregeling van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Jaarlijks kunt u een aanvraag indienen van 1 maart tot en met 30 april. U ontvangt dan in eind juli van dat jaar bericht over de toekenning en hoogte van de subsidie. Het monument hoeft niet van oorsprong een woonhuis te zijn. Het kan ook een kerk, schuur of molen zijn met een (gedeeltelijke) woonfunctie. U kunt ook iemand anders machtigen om uw aanvraag te doen. Kijk alvast naar de checklist als u dit jaar werkzaamheden heeft gepland, zodat u weet wat u nodig heeft om straks de aanvraag te kunnen doen. De RCE heeft op haar website ook een handig instructiefilmpje geplaatst.
Om cultuurhistorisch waardevolle panden duurzamer te maken zonder technische schade of verlies van monumentale waarden moet men zoeken naar goede oplossingen die bij het gebouw passen. Dit is maatwerk omdat ieder monument anders is. Het is belangrijk om hierbij niet alleen uit te gaan van afzonderlijke maatregelen zoals dikke isolatiepakketten, dubbel glas of een zonnecollector maar te kijken naar een combinatie van maatregelen die samen het monument duurzamer maken dan die ene maatregel op zichzelf. Het pakket aan maatregelen moet goed op elkaar zijn afgestemd en met respect voor het karakter van het pand worden toegepast. Ook ten aanzien van het opwekken van zonne-energie op en rond monumenten zijn er mogelijkheden. Dit hangt af van de locatie, het type zonne-energiesysteem, de plaatsing en inpassing in de omgeving en de technische uitvoering. In de publicatie Zonne-energie en uw monument: wegwijzer voor eigenaren en huurders van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed worden al deze aspecten belicht en wordt duidelijk wat er wel en niet kan met zonne-energie bij monumenten. De Rijksdienst heeft haar regels omtrent het plaatsen van zonnepanelen op monumenten en in beschermde stads- en dorpsgezichten in 2020 versoepeld.
Omgevingsloket - vergunningscheck
Om te weten of u een vergunning nodig heeft kunt u de ‘Vergunningencheck’ doen op het Omgevingsloket. Binnen het digitaal omgevingsloket kunt u tevens de omgevingsvergunning aanvragen. Via dit loket komt uw aanvraag terecht bij gemeente Eijsden-Margraten en wordt uw aanvraag in behandeling genomen. Een vergunningaanvraag die niet compleet is wordt echter niet in behandeling genomen.
Om de omgevingsvergunning te kunnen verlenen voor veranderingen aan een monument wordt altijd advies gevraagd van de ‘Gemeentelijke Adviescommissie Mergelland’. Dit is de gezamenlijke commissie van de gemeenten Gulpen-Wittem, Vaals, Valkenburg en Eijsden-Margraten. De Gemeentelijke Adviescommissie Mergelland is een onafhankelijk adviesorgaan, dat bestaat uit deskundigen op het gebied van monumentenzorg, landschap en welstand. Afhankelijk van de werkzaamheden waarvoor de vergunning wordt aangevraagd wordt eveneens advies ingewonnen bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en Gedeputeerde Staten. In sommige gevallen is een bouwhistorisch rapport met waardestelling vereist. Aan welke eisen een dergelijk rapport moet voldoen vindt u hier. De vergaderingen van de monumentencommissie zijn openbaar. Wanneer een plan op hoofdlijnen bekend is, kunt u Conceptverzoek indienen. Zo weet u al in een vroeg stadium wat de mogelijkheden zijn.
Let op:
Door de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024, zijn eind 2023 meer aanvragen ingediend. Hierdoor kan onze reactie op uw aanvraag en/of verzoek, iets langer op zich wachten dan u van ons gewenst bent.